معجزه ی قرآن در کمبود اکسیژن در ارتفاعات

یکی از مسائل علمی قرآن که در قالب تشبیه آمده؛ عدم وجود اکسیژن در آسمان است. خداوند می فرماید: "فمن یرد الله ان یهدیه یشرح صدره للاسلام و من یرد یضله و یجعل صدره ضیقاً حرجاً کانما یصعد فی السماء؛1 آن کس را که خدا بخواهد هدایت کند، سینه اش را برای (پذیرش) اسلا، گشاده می سازد، و آن کس را که (به خاطر اعمال خلافش) بخواهد گمراه سازد، سینه اش را آن چنان تنگ می کند که گویا می خواهد به آسمان بالا برود ..."

واژه ی "صدر" در لغت به معنی "سینه" و "شرح" به معنی "گشاده ساختن" و حرج به معنی "تنگی فوق العاده" و محدودیت شدید است.

آیه فوق در بیان هدایت و گمراهی مردم است. منظور از گمراهی و هدایت الهی این است که، فراهم ساختن یا از میان بردن مقدمات هدایت در مورد کسانی است که آمادگی و عدم آمادگی خود ار برای پذیرش حق با اعمال و کردار خویش اثبات کرده اند آنانی که پویندگان راه حقند خداوند چراغ های روشنی فرا راه آن ها قرار می دهد و روح و فکر آن ها را وسعت و گستش می دهد اما آن هایی که بی اعتنایی خود ار نسبت به این حقایق ثابت کرده اند از این اندادهای الهی محرومند: افراد لجوج و بی ایمان که وسعت فکرشان کوتاه و روحشان فوق العاده کوچک و ناتوان است بنابراین آیه در بیان این نیست که انسان ها در هدایت وصلات مجبورند بکله هدایت و ضلالت در اختیار و انتخاب بشر قرار دارد.2
تشبیه لطیف

در آیه فوق تشبیه لطیفی به کار رفته است و ارکان تشبیه چهار چیزاست، مشبهه، مشبه به، وجه شبه، ادات تشبیه، مشبهه در آیه این است "و یجعل صدره ضیقاً حرجاً؛ سینه اش را به خاطر اعمال خلاف تنگ می کند" و مشبه به در آیه: "کانما یصعد فی السماء؛ کسی که به طرف آسمان می رود و وجه تشبیه در آیه تنگی سینه است، و ادات تشبیه در آیه کانما است.
سوالی که در این جا مطرح است این است، چرا خداوند تنگی سینه را به کسی که به طرف آسمان می رود تشبیه کرده است؟ مگر آسمان دارای چه ویژگی هایی است که منجر به تنگی سینه و نفس می شود. برای پاسخ به آن و فهم بهتر از آن تشبیه، به اکسیژن و عدم آن در آسمان و ارتفاعات می پردازیم.

اکسیژن و نیاز بدن

بافت های زنده بدن برای حیات خود نیاز به یک منبع انرژی دارند و آن محصول احتراق سوخت قند و نشاسته (چربی یا پروتئین) یعنی آمیخته شدن سوخت با اکسیژن است.3

سوختن چربی در آتش و در بدن دقیقاً همان مقدار گرما تولید می کند هر فرد عادی در حال استراحت کامل به حدود 102 کالری در دقیقه نیازمند است و برای تولید این میزان گرما باید 250 سی سی اکسیژن به کار ببرد. انسان در حال استراحت حدود 75/3 لیتر هوا را در دقیقه با عمل دم به درون می برد این مقدار هوا حاوی 750 سی سی اکسیژن است که 3/1 آن برای تولید کالری به کار می رود در حین تنفس عمیق و سریع به حدود 15 برابر بیشتر هوا نیاز داریم.

فرآورده های نهایی اکسیده شدن مواد در بدن انسان عبارتند از: انرژی، آب، دی اکسید کربن، گردش خون اکسیژن را به بافت ها می رساند و در آن جا به دی اکسید کربن تبدیل شده و در گردش خون وارد شش ها می شود و با بازدم دفع می گردد.4

هوایی که در داخل ریه های می شود دارای 78 درصد ازت و 21 درصد اکسیژن و مقدار ناچیزی 03/0 درصد گاز کربنیک است و به وسیله موهای دهلیز بینی و مژک های سلول های سطحی مخاط مجاری تنفسی تصفیه می شود.5

فرو بردن نفس به وسیله انقباض عضلات تنفسی است که قفسه سینه را فراخ می کند و بیرون دادن نفس نتیجه برگشت این عضلات به حال استراحت و تنگ شدن قفسه سینه می باشد حرکات تنفسی بر اساس جثه حیوان است مثلاً موش در هر دقیقه 150 مرتبه و نوزاد 40 مرتبه و انسان بالغ 16 مرتبه نفس می کشد.6
کمبود اکسیژن در ارتفاعات

اکسیژن 21 درصد هوای موجود در سطح زمین را تشکیل می دهد و در ارتفاع 67 مایلی هوا خالی از اکسیژن خواهد بود. انسان در ارتفاع 4 هزار متری به تنگی نفس، سر درد و تهوع دچار می شود و در ارتفاع 6 هزار متری و بالاتر به واسطه نرسیدن مقدار لازم اکسیژن به سلول های مغز از هوش می روند7 و سپس می میرند.

علت آن این است که در ارتفاعات با کاهش جو مواجه می شویم اولین کسی که فشار جو را کشف کرد دانشمندی به نام "تورشیمی" بود وی میزان این فشار را معادل فشار عمود هوای دور کرده زمین بر یک سانتی متر مربع از آن تخمین زد که معادل فشار عمودی از جیوه به طول 76 سانتی متر است هر چه از سطح زمین بالاتر برویم از میزان این فشار کاسته می شود و این امر باعث ایجاد اختلال در رسیدن هوا از طریق ریه ها به خون می گردد. و از طرفی کاهش فشار خون باعث انبساط گارهای موجود در معده و امعاء شده و به همین علت دیافراگم به طرف بالا می رود و این امر موجب ایجاد نارسایی در کار انبساط ریه ها و تنفس می گردد.8
عدم آشنایی بشر به این پدیده علمی سبب از بین رفتن هزاران خلبان شده است. اما هم اکنون در هواپیماهای مدرن، دستگاه های کنترل فشار و اکسیژن تعبیه شده است آن چه قرآن بدان اشاره کرده و با وجود این که عدم اکسیژن در آسمان ها در قرون اخیر کشف شده و قرآن 14 قرن گذشته پرداخته، می توان آن را یکی از شگفتی های قرآن به حساب آورد.

اعجاز قرآن در کمبود اکسی‍ژن در ارتفاعات

از زمانی که عملیه و توانای پرواز برای بشر میسر شد دانشمندان به یک پدیده ای طبیعی پی بردند که عبارت از کمبود آکسیژن در طبقات بالای فضاست. وقتی انسان به بالا میرود و در فضا قرار میگیرد این امر را درک میکند و احساس نفس تنگی مینماید و هرچه بالا میرود احساس خفقان میکند و تا حدی که دیگر زندگی بدون آکسیژن غیر ممکن میگردد. از همین رو خدمه های پرواز به مسافرین می آموزند که که هرگاه طیاره به ارتفاع بیشتر از 35 هزار قدم بلند شود خریطه های اکسیژن های مصنوعی را استفاده کنند. ولی قرآنکریم در چهارده قرن قبل و قبل از کشف عملیهء پرواز به این امر اشاره کرده است: ( فمن یریدالله أن یهدیه یشرح صدره للإسلام و من یرید أن یضله یجعل صدره ضیقاً حرجاً کأنّما یصّّعّد فی السّماء. ـ کسی را اراده کند خداوند که هدایت کند اورا، گشاده میسازد سینهء او را به اسلام و کسی را که بخواهد گمراه کند میگرداند سینهء اورا تنگ، مشکلدار گویا اینکه به آسمان بالا میرودـ )(انعام : 125)
در گذشته متقدّمین این آیت را مطابق فهم خود و زمان خود تفسیر میکردند و میگفتند: یعنی همانند کسیکه تلاش میکند تا به آسمان برود، ولی نمیتواند. یا اینکه؛ کسی تلاشی کاری را کند که محال است. علم جدید آمد و معجزه علمی قرآن ظاهر شد و یک اتفاق عجیبی را میان آیت قرآن و واقعیت علمی ایجاد کرد. این یک تصدیق دیگری بود درین عصر بر راستی نبوت محمد(ص). قسم بخداست این قرآن چه زیبا و پذیرفتنی است!